Tarihî ve çağdaş Türk devletleri

Türk Tarihi içerisinde pek çok devleti barındırır. Bunlar imparatorluklar, devletler, beylikler ve hanlıklar şeklinde örgütlenmelerini yapmışlardır.

Türkler, aynı dönem zarfında pek çok devlet yapılanmasına gitmişler; çoğu kez birbirleriyle savaşmışlardır.

Kurulan devletlerin çoğu yabancı unsurların faaliyetleri ya da boylar arasında yaşanan iktidar kavgaları nedeniyle bir süre sonra bölünmeleri eski Türk devletlerinin en büyük zafiyetleri olarak görülmektedir.

Türk devletlerinin büyük çoğunluğu kurucusu, yöneticileri ve halkı Türk olan örgütlenmelerdir. Bu tip örgütlenmelerde birçok Türk boyunun tek çatı altında toplandığı kimi zamanda başka ırkları da himayesine aldığı görülmektedir. (İranlılar, Araplar, Moğollar gibi)

Birkaç devlette ise kurucu ve yönetici sınıfının Türk; halkın başka unsurlar olduğu görülmektedir. Örneğin; Memlük devletinde halk Sami ırkından olmasına rağmen yöneticiler, kurucular ve askerin çoğunluğu Türk idi. Delhi Türk Sultanlığı ve Babür devletinde ise kurucu ve yöneticiler ile askerin bir kısmı Türk olmasına rağmen halk ise Hindu kökenliydi.

Moğol hakimiyeti sonrasında kurulmuş hanlıklar da kurucu ve yöneticiler Moğol, halk Türk olarak örgütlenmişti. Altınordu ve Çağatay hanlıklarında Moğol kurucu ve yöneticileri gittikçe benliklerini kaybetmişler, halkın ve Türk dilinin etkisiyle Türkleşmişlerdir.

İran topraklarında kurulmuş kimi Türk devletleri de Farslar'a mal edilmeye çalışılmaktadır. Safeviler, Afşarlar, Kaçarlar gibi. Son İran devrimine kadar İran'da kurulan devlet ve örgütlenmelerin kurucu ve yönetici sınıfı ile halkın bir kısmı Türk boylarıydı. Fars kökenliler ise yönetilen konumundaydı.

18. yüzyıldan sonra Orta Asya'da yaşayan Türk boyları'nın hanlık örgütlenmelerinden bir türlü devlet yapısına geçemedikleri, tek çatı altında toplanamadıkları görülür. Bu durum bölgede Rus ve Çin hakimiyetine zemin hazırlamıştır.

20. yüzyılda SSCB'nin dağılmasıyla dünyadaki Türk devleti sayısı tekrar eskide olduğu gibi fazlalaşmış 7'ye çıkmıştır.